Dutch definition 🇳🇱
Basisdefinitie
Maatschappelijke transities zijn grote veranderingen in de manier waarop we denken en handelen over belangrijke onderwerpen, zoals gezondheid, milieu, relaties en werk, en deze veranderingen kunnen zowel positieve als negatieve gevolgen hebben voor onze samenleving.
Voorbeelden van maatschappelijke transities zijn:
- Binnen het domein van de gezondheid zijn voorbeelden (1) het loslaten van diagnoses binnen de klinische psychologie, (2) de verschuiving in maatschappelijke percepties met betrekking tot gezondheidsgerelateerd gedrag (bijvoorbeeld de normverschuivingen omtrent roken), (3) en zelfs de bredere veranderingen in hoe we gezondheid als geheel benaderen, daarnaast zijn er ook transities binnen de zorg, bijvoorbeeld (1) de beweging richting patiëntenautonomie en (2) een toenemend gebruik van digitale toepassingen binnen de zorg.
- Binnen het domein van duurzaamheid zijn voorbeelden vooral gerelateerd aan de klimaatverandering en bijhorende transities, zoals de energie- en eiwittransitie.
- Binnen het domein van sociale en culturele veranderingen zijn voorbeelden (1) de vergrijzing van de bevolking, (2) evoluerende normen met betrekking tot relaties, seksualiteit en gender, evenals (3) de algemene verschuiving in de benadering van tradities, en (4) een groeiende nadruk op diversiteit en inclusiviteit.
- Binnen het domein van economie en werk zijn voorbeelden (1) evoluerende sociale gedragsnormen, (2) veranderende huisvestingspatronen, (3) een toenemende invloed van globalisering en migratie, en (4) de groeiende acceptatie van thuiswerken als norm.
Uitgebreide definitie:
Maatschappelijke transities binnen de faculteit Psychologie van de Open Universiteit worden gedefinieerd als langdurige, dynamische veranderingen in normen, opvattingen en inzichten met betrekking tot complexe onderwerpen. Ze hebben het potentieel om gedragsverandering op verschillende niveaus van de samenleving teweeg te brengen, met zowel positieve als negatieve effecten. Transities doorlopen verschillende fasen, ontwikkelen zich langzaam en beïnvloeden diverse processen. Ze kunnen ongepland ontstaan, maar ook actief worden geïnitieerd. Politiek speelt altijd een rol in transities. Het begrijpen en aanpakken van maatschappelijke transities vereist multidisciplinaire betrokkenheid.
Voorbeelden van maatschappelijke transities omvatten veranderingen in gezondheidspercepties en -normen, duurzaamheidskwesties zoals de energietransitie, evolutie van sociale en culturele normen met betrekking tot gender en diversiteit, en veranderingen in economische en werkgerelateerde gedragspatronen, zoals thuiswerken en globalisering.
Volledige definitie:
Maatschappelijke transities verwijzen naar bewuste en onbewuste langdurige, dynamische, structurele, zichtbare veranderingen in de normen, opvattingen en inzichten die vaak onomkeerbaar zijn met betrekking tot complexe onderwerpen waarbij zowel individuele als collectieve belangen sterk betrokken zijn. Daarom kunnen ze ook worden omschreven als een verandering van de ene stabiele status naar een andere stabiele status.
Deze transities hebben het potentieel om gedragsverandering teweeg te brengen op verschillende onderling verbonden niveaus van de samenleving, wat op zijn beurt zowel positieve als negatieve effecten kan hebben op het functioneren van de samenleving als geheel. Tijdens een transitie neemt het gedrag, dat eerst als uitzonderlijk werd beschouwd, toe in frequentie en evolueert de norm over dit gedrag van negatief naar neutraal, van positief naar dwingend.
In tegenstelling tot snellere veranderingen ontwikkelen zich maatschappelijke transities relatief langzaam en oefenen ze invloed uit op een breed spectrum aan processen. Hoewel veel veranderingen kunnen leiden tot maatschappelijke transities, ontstaan maatschappelijke transities vaak ongepland, wat vragen oproept over hun beheersbaarheid en de mogelijkheid om de situatie te verbeteren. Desalniettemin kunnen maatschappelijke transities ook actief worden geïnitieerd door individuen of groepen, zoals activisten. Bovendien is er altijd een politiek element aan verbonden, en politiek kan zowel helpen als hinderen bij maatschappelijke transities.
Het begrijpen en interveniëren in maatschappelijke transities vereist een multidisciplinaire benadering, waarbij verschillende belanghebbenden op verschillende niveaus van de maatschappij worden betrokken. Ondanks dat psychologie vaak gericht is op het individu, bestaan er verschillende subjectieve waarnemingen over hoe individuen betrokken (moeten) worden in deze processen.
Deze definities en voorbeelden zijn opgesteld door Gjalt-Jorn Peters en Thomas Gültzow na een interactieve sessie aan de Faculteit Psychologie van de Open Universiteit. Tijdens deze interactieve sessie hebben we samengewerkt om deze definities en voorbeelden te formuleren via zowel individueel als groepswerk in een iteratief proces.